1. Η ιδιωτική διαδικασία εκποίησης ενυπόθηκου ακινήτου
Στις 9.9.2014 τέθηκε σε ισχύ ο περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2014 (Ν.142(Ι)/2014, Ε.Ε. Παρ.(Ι), Αρ.4460, ημερ.9.9.2014), ο οποίος προσέθεσε στον βασικό περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Νόμο (Ν.9/1965) το «Μέρος VIA: Πώληση Ενυπόθηκου Ακινήτου από τον Ενυπόθηκο Δανειστή» (άρθρα 44Α έως και 44ΙΑΑ). Ο Ν.142(Ι)/2014 εισήγε στην Κυπριακή έννομη τάξη την ιδιωτική διαδικασία εκποίησης ενυπόθηκου ακινήτου για σκοπούς αποπληρωμής υπερήμερου ενυπόθηκου χρέους.
Η νέα αυτή διαδικασία διεξάγεται από τον ίδιο τον ενυπόθηκο δανειστή, χωρίς να χρειάζεται να προηγηθεί η δικαστική διαπίστωση της συμβατικής οφειλής και η εξέλιξή της σε εξ αποφάσεως χρέος, χωρίς να χρειάζεται η έκδοση δικαστικού διατάγματος για την εκποίηση του ενυπόθηκου ακινήτου και χωρίς να χρειάζεται η παρέμβαση των κυβερνητικών υπηρεσιών του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας. Πρόκειται για διαδικασία παράλληλη με την διαδικασία εκποίησης ενυπόθηκου ακινήτου σύμφωνα με το Μέρος VI του Ν.9/1965 (Γνωμάτευση της Πλήρους Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου επί της Αναφοράς αρ. 3/2014 Πρόεδρος της Δημοκρατίας v. Βουλή των Αντιπροσώπων, ημερ.31.10.2014). Η ανάγκη για την εισαγωγή της δηλώνεται στην Αιτιολογική Έκθεση του σχετικού νομοσχεδίου: αποτελεί μία «μνημονιακή προϋπόθεση και σκοπό έχει την επιτάχυνση των διαδικασιών εκποίησης των ενυπόθηκων ακινήτων» (Ε.Ε. Παρ.VI, Νομοσχέδια, Αρ.4150, ημερ.5.11.2014).
Οι ρυθμίσεις του Μέρους VIA του Ν.9/1965 είναι δραστικές. Εφ’ όσον επιδοθεί στον ενυπόθηκο οφειλέτη η ειδοποίηση επί του Τύπου «ΙΑ», η οποία εξαγγέλλει τον πλειστηριασμό του ενυπόθηκου ακινήτου σε καθορισθείσα ημέρα και ώρα, οι δυνατότητες αντίδρασής του είναι περιορισμένες, οι δε σχετικές προθεσμίες είναι ασφυκτικές. Το προβλεπόμενο ένδικο μέσο της έφεσης εναντίον τέτοιας ειδοποίησης δεν προσφέρει την δυνατότητα προβολής των ουσιαστικών υπερασπίσεων που αφορούν είτε στην νομιμότητα και την εγκυρότητα της δανειακής σύμβασης είτε στην νομιμότητα και την εγκυρότητα των χρεώσεων του σχετικού λογαριασμού και την ορθότητα του ποσού, το οποίο παρουσιάζεται από τον ενυπόθηκο δανειστή ως υπερήμερο και οφειλόμενο χρέος (άρθρο 44Γ).
Όσον αφορά στον ενυπόθηκο οφειλέτη, αυτή η νέα διαδικασία εξελίσσεται, σήμερα, ως εξής: Εάν το ενυπόθηκο χρέος παραμένει υπερήμερο για περίοδο μεγαλύτερη των 120 ημερών [άρθρο 44Β(1)], ο ενυπόθηκος δανειστής δύναται να επιδώσει στον ενυπόθηκο οφειλέτη ειδοποίηση επί του Τύπου «Ι» [άρθρο 44Γ(1)], με συνημμένη κατάσταση λογαριασμού. Η ειδοποίηση αυτή καλεί τον ενυπόθηκο οφειλέτη να εξοφλήσει το παρουσιαζόμενο, ως υπερήμερο και οφειλόμενο, ποσόν εντός τακτής προθεσμίας (όχι μικρότερης των 45 ημερών από την ημερομηνία της επίδοσης) και τον πληροφορεί για τον ενδεχόμενο πλειστηριασμό του ενυπόθηκου ακινήτου σε περίπτωση μη συμμόρφωσής του [άρθρο 44Γ(1)]. Εάν ο ενυπόθηκος δανειστής αποτελεί πιστωτικό ίδρυμα, επιδίδει, στον ενυπόθηκο οφειλέτη, επιπροσθέτως, και ειδοποίηση επί του Τύπου «Θ» [άρθρο 44Β(2)(α) και (β)]. Εάν η προθεσμία συμμόρφωσης παρέλθει άπρακτη, ο ενυπόθηκος δανειστής δύναται να επιδώσει στον ενυπόθηκο οφειλέτη ειδοποίηση επί του Τύπου «ΙΑ». Η ειδοποίηση αυτή εξαγγέλλει τον πλειστηριασμό σε καθορισθείσα ημέρα και ώρα και επιδίδεται τουλάχιστον 30 ημέρες προηγουμένως [άρθρο 44Γ(2)]. Ο ενυπόθηκος οφειλέτης δύναται να επιχειρήσει τον παραμερισμό της ειδοποίησης επί του Τύπου «ΙΑ» εάν συντρέχει κάποιος από τους ακόλουθους, εξαντλητικά προσδιορισμένους, λόγους: (α) αυτή δεν πληροί τις απαιτούμενες τυπικές προϋποθέσεις, (β) αυτή δεν έχει επιδοθεί δεόντως, (γ) αυτή στάλθηκε πριν την λήξη της προθεσμίας για την εξόφληση του ενυπόθηκου χρέους, (δ) ο ενυπόθηκος οφειλέτης εξασφάλισε παρεμπίπτον απαγορευτικό διάταγμα, (ε) ο ενυπόθηκος δανειστής, ο οποίος είναι πιστωτικό ίδρυμα ή αγοραστής των πιστωτικών διευκολύνσεων που παρεσχέθηκαν στον ενυπόθηκο οφειλέτη, αρνήθηκε ή παρέλειψε να προσέλθει σε διαδικασία αναδιάρθρωσης των διευκολύνσεων αυτών, (στ) έχει εκδοθεί προστατευτικό διάταγμα υπέρ του ενυπόθηκου οφειλέτη δυνάμει της νομοθεσίας περί της αφερεγγυότητας φυσικών προσώπων ή εκκρεμεί σχετική αίτηση, (ζ) ο ενυπόθηκος οφειλέτης, ο οποίος συμμετέχει σε κυβερνητικό σχέδιο επιδότησης πιστωτικής διευκόλυνσης, αποδέχεται και τηρεί την σχετική συμφωνία και τις πιστωτικές του υποχρεώσεις ή εκκρεμεί σχετική αίτηση[άρθρο 44Γ(3)]. Η προθεσμία για την καταχώριση της έφεσης είναι 45 ημέρες από την παραλαβή της ειδοποίησης επί του Τύπου «ΙΑ». Ο πλειστηριασμός διενεργείται σύμφωνα με θεσμοθετημένη διαδικασία (άρθρα 44Ε επ.), αφού προηγηθεί εκτίμηση της αξίας του ενυπόθηκου ακινήτου, επίσης, σύμφωνα με θεσμοθετημένη διαδικασία (άρθρο 44Δ). Σε συνέχεια διαδικασίας ενώπιον του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου, η οποία ξεκινά με πρωτοβουλία του ενυπόθηκου οφειλέτη και έχει ως αίτημα την επίλυση διαφοράς σχετικής με την αναδιάρθρωση πιστωτικών διευκολύνσεων, αυτός δύναται να ζητήσει την έκδοση δικαστικού διατάγματος αναστέλλοντος τον προγραμματισμένο πλειστηριασμό. Η προθεσμία για την καταχώριση του σχετικού ένδικου μέσου είναι 15 ημέρες από την γνωστοποίηση της απόφασης του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου, η οποία διαπιστώνει τέτοια παράβαση, ή από την υποβολή πρότασης εκ μέρους του ενυπόθηκου δανειστή (ο οποίος είναι πιστωτικό ίδρυμα) ή του αγοραστή των πιστωτικών διευκολύνσεων που παρεσχέθηκαν στον ενυπόθηκο οφειλέτη [άρθρο 44Γ(4)].
Στην περίπτωση κατά την οποίαν ξεκίνησε η διαδικασία της ιδιωτικής εκποίησης του ενυπόθηκου ακινήτου (με την αποστολή των ειδοποιήσεων επί των Τύπων «Ι» και «Θ»), την δυνατότητα του ενυπόθηκου οφειλέτη να αναπτύξει πρωτοβουλία και να ξεκινήσει ο ίδιος τον ενδεδειγμένο δικαστικό αγώνα για να προβάλει τις ουσιαστικές υπερασπίσεις του προβλέπουν άλλες διατάξεις του Μέρους VIA του Ν.9/1965: πρόκειται για το άρθρο 44Β(3) και την παρ.5 της ειδοποίησης επί του Τύπου «Θ». Σύμφωνα με το άρθρο 44Β(3), «… ενυπόθηκο(ς) οφειλέτη(ς) … (δικαιούται) να προχωρήσει με ένδικα μέσα ενώπιον Επαρχιακού Δικαστηρίου … αμφισβητώντας το δικαίωμα του ενυπόθηκου δανειστή να κινεί τις διαδικασίες και να επιζητεί τις θεραπείες που προβλέπονται από τις διατάξεις του παρόντος Μέρους.» Σύμφωνα με την παρ. 5 της ειδοποίηση επί του Τύπου «Θ», ενυπόθηκος οφειλέτης ο οποίος έχει «επαρκείς λόγους να πιστεύε(ι) ότι δεν οφείλε(ι) στον δανειστή … (του) το απαιτούμενο ποσό ή εάν έχε(ι) επαρκείς λόγους να πιστεύε(ι) ότι ο δανειστής … (του) δεν έχει ενεργήσει σύμφωνα με τον νόμο, … έχε(ι) το δικαίωμα να προσφύγε(ι) στο Επαρχιακό Δικαστήριο αμφισβητώντας το δικαίωμα του ενυπόθηκου δανειστή να προχωρήσει στην απαίτηση του χρέους. Οποιαδήποτε πράξη πρέπει να αρχίσει πριν την επίδοση της ειδοποίησης … για πώληση του ενυπόθηκου ακινήτου … σύμφωνα με το άρθρο 44Γ(2) … »
2. Η νομική αρωγή του άπορου ενυπόθηκου οφειλέτη
Στις 9.9.2014τέθηκε σε ισχύ και ο συναφής περί Νομικής Αρωγής (Τροποποιητικός) (Αρ.3) Νόμος του 2014 (Ν.140(Ι)/2014, Ε.Ε. Παρ.(Ι), Αρ.4460, ημερ.9.9.2014), ο οποίος προσέθεσε στον βασικό περί Νομικής Αρωγής Νόμο (Ν.165(Ι)/2002) το άρθρο 6Ε. Ο Ν.140(Ι)/2014 εισήγε στην Κυπριακή έννομη τάξη το ευεργέτημα της νομικής αρωγής ενυπόθηκου οφειλέτη όσον αφορά στις αστικές διαδικασίες που σχετίζονται με την πώληση του ενυπόθηκου ακινήτου του. Το κείμενο του άρθρου 6Ε διαλαμβάνει τα εξής: «… Παρέχεται δωρεάν νομική αρωγή σε ενυπόθηκο οφειλέτη … όπως ο όρος αυτός ερμηνεύεται στο Μέρος VIA του περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμου … σε διαδικασία ενώπιον οποιουδήποτε Δικαστηρίου στη Δημοκρατία σχετικά με πώληση ενυπόθηκου ακινήτου, σύμφωνα με τις διατάξεις του Μέρους VIA του ως άνω αναφερόμενου νόμου».
Η ταυτόχρονη θεσμοθέτηση της ιδιωτικής διαδικασίας εκποίησης ενυπόθηκου ακινήτου και του ευεργετήματος της νομικής αρωγής του ενυπόθηκου οφειλέτη όσον αφορά στις σχετικές αστικές διαδικασίες δεν πρέπει να είναι τυχαία. Μάλλον, ο νομοθέτης είχε επίγνωση της οικονομικής δυσπραγίας πολύ μεγάλου αριθμού ενυπόθηκων οφειλετών, ως συνέπεια των σύγχρονων, αλλεπάλληλων, παρατεταμένων και σοβαρών οικονομικών κρίσεων, και θέλησε να εξισορροπήσει την αμεσότητα και την ισχύ της νέας ιδιωτικής διαδικασίας. Και, μάλλον, ο νομοθέτης είχε επίγνωση του φαινομένου πολύ μεγάλος αριθμός δανειακών συμβάσεων να εξασφαλίζονται με την υποθήκευση ακινήτου που αποτελεί οικογενειακή στέγη, με αποτέλεσμα η διακύβευση να αφορά και στο θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα του ενυπόθηκου οφειλέτη και της οικογένειάς του για αξιοπρεπή διαβίωση και κοινωνική ασφάλεια (Άρθρο 9 του Συντάγματος).
Το σύστημα της νομικής αρωγής του ενυπόθηκου οφειλέτη, ως αυτό ισχύει σήμερα επί τη βάσει του Ν.165(Ι)/2002, είναι εκσυγχρονιστικό: ο νομοθέτης επεκτείνει το ευεργέτημα της νομικής αρωγής του ενυπόθηκου οφειλέτη και όσον αφορά στην αστική δικαστική διαδικασία την οποίαν αυτός επιθυμεί να ξεκινήσει για να προστατεύσει το ενυπόθηκο ακίνητό του από τον επικείμενο ιδιωτικό πλειστηριασμό. Το άρθρο 7(1) διαλαμβάνει τα εξής: «…Το Δικαστήριο ενώπιον του οποίου εκκρεμεί οποιαδήποτε από τις διαδικασίες που αναφέρονται στα άρθρα 4,4Α, 5, 6, 6Α, 6Β, 6Γ, 6Δ, 6Ε και 6Στ ή το Δικαστήριο της επαρχίας στην οποίαν ο αιτητής συνήθως διαμένει δύναται, κατόπιν γραπτής αίτησης σε αυτό … να εκδώσει πιστοποιητικό για παροχή δωρεάν νομικής αρωγής …».
Το γεγονός ότι ο νομοθέτης δεν περιορίζει το ευεργέτημα της νομικής αρωγής στις περιπτώσεις όπου εκκρεμεί κάποια αστική διαδικασία εναντίον του ενυπόθηκου οφειλέτη αλλά το επεκτείνει και στην αστική διαδικασία την οποίαν αυτός επιθυμεί να ξεκινήσει, προκύπτει από την διατύπωση του άρθρου 7(1) και την χρήση του διαζευκτικού συνδέσμου «ή»:
Όπως προαναφέρεται, την δυνατότητα του ενυπόθηκου οφειλέτη να αναλάβει ο ίδιος πρωτοβουλία και να κινήσει την ενδεδειγμένη αστική διαδικασία για να αποτρέψει τον ιδιωτικό πλειστηριασμό του ενυπόθηκου ακινήτου του προβλέπουν το άρθρο 44Β(3) και η παρ.5 της ειδοποίησης επί του Τύπου «Θ» του Ν.9/1965.
Η νομική αρωγή του ενυπόθηκου οφειλέτη αφορά και καλύπτει: (α) την γνωμάτευση για κάθε νομικό θέμα που σχετίζεται με διαδικασία η οποία τον αφορά (συμβουλή), (β) την συνδρομή για την λήψη οιωνδήποτε νόμιμων διαδικαστικών διαβημάτων είτε αυτά θα ληφθούν από δικηγόρο, για λογαριασμό του, είτε αυτά θα ληφθούν από τον ίδιο (βοήθεια) και (γ) την αντιπροσώπευση του στις δικαστικές διαδικασίες, η οποία περιλαμβάνει κάθε συνήθη νομική βοήθεια, σχετική με όλα τα διαδικαστικά στάδια μέχρι την έκδοση οριστικής και αμετάκλητης απόφασης (αντιπροσώπευση)(άρθρο 2 του Ν.165(Ι)/2002).
Αίτηση για νομική αρωγή, η οποία υποβάλλεταιαπό ενυπόθηκο οφειλέτη εξετάζεται, κατ’ αρχάς,όσον αφορά στηντυπική της ορθότητα [επί τη βάσει του περί Νομικής Αρωγής Διαδικαστικού Κανονισμού (Α.1) του 2003 (3/2003)], την υπαγωγή της στις περιπτώσεις για τις οποίες ο νόμος προβλέπει το ευεργέτημα (άρθρα 6Ε και 7 του Ν.165(Ι)/2002) και την πραγματική οικονομική αδυναμία του αιτητή (επί τη βάσει σχετικής, κοινωνικοοικονομικής έκθεσης του Γραφείου Ευημερίας). Εάν το δικαστήριο κρίνει πως, πρώτον, η αίτηση είναι τυπικώς ορθή, δεύτερον, το ευεργέτημα δύναται να παρασχεθεί για την συγκεκριμένη δικαστική διαδικασία και, τρίτον, ο ενυπόθηκος οφειλέτης είναι άπορος, ακολουθεί η εξέταση του επιθυμητού της παροχής νομικής αρωγής στην συγκεκριμένη περίπτωση. Ασκώντας την διακριτική του εξουσία, το δικαστήριο εγκρίνει την αίτηση και εκδίδει το σχετικό πιστοποιητικό εάν, «… λόγω της σοβαρότητας της υπόθεσης ή άλλων περιστάσεων της», διαπιστώσει πως αυτό «είναι επιθυμητό για το συμφέρον της δικαιοσύνης». Η νομική αρωγή παρέχεταιστον ενυπόθηκο οφειλέτη «για την προετοιμασία και το χειρισμό της υπόθεσής» του[άρθρο 7(1)].
3. Το δικαίωμα του άπορου ενυπόθηκου οφειλέτη να ακουστεί και να τύχει δίκαιης δίκης
Νομικό πλαίσιο αυξημένης ισχύος για την εξέταση αίτησης άπορου ενυπόθηκου οφειλέτη για νομική αρωγή παρέχει το Άρθρο 30.3(δ) του Συντάγματος, το οποίο διαλαμβάνει τα εξής: «3. Έκαστος έχει το δικαίωμα: …(δ) να έχη συνήγορον της ιδίας αυτού εκλογής και να έχη δωρεάν νομικήν αρωγήν, οσάκις το συμφέρον της δικαιοσύνης απαιτή τούτο και όπως ο νόμος ορίζει …». Τέτοιο πλαίσιο παρέχουν, επίσης, το Άρθρο 6 παρ.1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (η ΕΣΔΑ) και το Άρθρου 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ο Χάρτης).
Το Ευρωπαϊκού Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (το ΕΔΑΔ) και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το ΔΕΕ), διαπιστώνουν πως το Άρθρο 6 παρ.1 της ΕΣΔΑ και το Άρθρο 47 του Χάρτη είναι αντίστοιχα και συνδέονται ρητά και πως το δικαίωμα του άπορου πολίτη να βοηθηθεί από το Κράτος για να έχει νομική εκπροσώπηση όταν είναι διάδικος σε αστική διαδικασία συναρτάται με το δικαίωμά του στην ελεύθερη πρόσβαση στην δικαιοσύνη (δικαίωμα ακρόασης), το οποίο απορρέει από το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμά του σε δίκαιη δίκη (απόφαση του ΔΕΕ, C-619/2010, Trade Agency Ltd κατά Seramico Investments Ltd, 6.9.2012, σκέψη 52).
Παρά το ότι κάθε κράτος-μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (όπως είναι η Κυπριακή Δημοκρατία) είναι ελεύθερο να θεσμοθετεί το δικό του σύστημα παροχής νομικής αρωγής και να αποφασίζει τις προϋποθέσεις έγκρισης των σχετικών αιτήσεων, χωρίς να υποχρεούται να παρέχει νομική αρωγή σε όλες τις αστικές διαδικασίες, εντούτοις, το εκάστοτε τέτοιο σύστημα θα πρέπει να είναι σύμφωνο με την ΕΣΔΑ και τον Χάρτη, να προστατεύει τον πυρήνα της ελεύθερης και ισότιμης πρόσβασης στο δικαστήριο και να διασφαλίζει τον πυρήνα της δίκαιης δίκης (απόφαση του ΕΔΑΔ, Sialkowska κατά Πολωνίας, Αρ.8932/2005, 22.3.2007, σκέψη 107, απόφαση του ΕΔΑΔ, Del Sol κατά Γαλλίας, Αρ.46800/1999, 26.2.2002, σκέψη 20, απόφαση του ΔΕΕ, C-156/2012, GREP GmbH κατά Freistaat Bayern, 13.6.2012 και απόφαση του ΔΕΕ, C-418/2011, Texdata Software GmbH, 26.9.2013, σκέψη 84).
Η νομολογία των Ευρωπαϊκών δικαιοδοτικών οργάνων καθορίζει παραμέτρους οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν κατά την εξέταση αίτησης φυσικού προσώπου για νομική αρωγή σε αστική διαδικασία έτσι ώστε να διασφαλίζεται το δικαίωμα του αιτητή σε ελεύθερη πρόσβαση στην δικαιοσύνη (δικαίωμα ακρόασης) και σε δίκαιη δίκη: Μεταξύ των παραμέτρων αυτών είναι και οι ακόλουθες: (α) ο βαθμός δυσκολίας της συγκεκριμένης δικαστικής διαδικασίας και ο βαθμός πολυπλοκότητας των επίδικων ζητημάτων (απόφαση του ΕΔΑΔ, P., C. and S. κατά Ηνωμένου Βασιλείου, Αρ.565347/2000, 17.12.2002, σκέψεις 88- 91), (β) η ανάγκη να διαπιστωθούν τα πραγματικά περιστατικά με την προσαγωγή μαρτυρίας εμπειρογνωμόνων και την εξέταση μαρτύρων (απόφαση του ΕΔΑΔ, Airey κατά Ιρλανδίας, Αρ.6289/1973, 9.10.1973, σκέψη 26), (γ) η πραγματική ικανότητα του αιτητή να παρουσιάσει ο ίδιος (χωρίς την βοήθεια δικηγόρου) την υπόθεσή του με ορθό, ικανοποιητικό και αποτελεσματικό τρόπο, λαμβανομένων υπ’ όψιν των προσωπικών ιδιοτήτων του (παραδείγματος χάριν, του επιπέδου μόρφωσης και των εμπειριών του)(απόφαση του ΕΔΑΔ, McVicar κατά Ηνωμένου Βασιλείου, Αρ.46311/1999, 7.5.2002, σκέψη 48), (δ) η ιδιαίτερη σημασία της υπόθεσης για τον αιτητή (παραδείγματος χάριν, υπόθεση επικοινωνίας με τα παιδιά του) και το γεγονός ότι αυτός ανήκει σε ευάλωτη ομάδα (παραδείγματος χάριν, αυτός παρουσιάζει προβλήματα ψυχικής υγείας) (απόφαση του ΕΔΑΔ, Nenov κατά Βουλγαρίας, Αρ.33738/2002, 16.7.2009, σκέψη 52) και (ε) η ύπαρξη σημαντικής απόκλισης όσον αφορά στο επίπεδο νομικής εκπροσώπησης που είναι διαθέσιμο για τον κάθε διάδικο (παραδείγματος χάριν, όταν φυσικό πρόσωπο ενάγει πολυεθνική εταιρεία) (απόφαση του ΕΔΑΔ, Steel and Morris κατά Ηνωμένου Βασιλείου, Αρ.68416/2001, 15.2.2005, σκέψη 69).
Όπως προαναφέρεται, εάν τραπεζικός οργανισμός, υπό την ιδιότητα του ενυπόθηκου δανειστή, ξεκινήσει την ιδιωτική διαδικασία πλειστηριασμού ενυπόθηκης οικογενειακής στέγης, επιδίδοντας στον ενυπόθηκο οφειλέτη τις ειδοποιήσεις επί των Τύπων «Θ» και «Ι», ο τελευταίος δικαιούται να ξεκινήσει τον ενδεδειγμένο δικαστικό αγώνα για να καταδείξει πως ο ενυπόθηκος δανειστής δεν δικαιούται να κινήσει την διαδικασία αυτή ή πως ο ενυπόθηκος δανειστής ενήργησε παράνομα ή πως ο ίδιος δεν οφείλει το παρουσιαζόμενο, στις ειδοποιήσεις, ως υπερήμερο και οφειλόμενο χρέος (άρθρο 44Β(3) και παρ.5 της ειδοποίησης επί του Τύπου «Θ» του Ν.9/1965). Όπως, επίσης, προαναφέρεται, εάν ο συγκεκριμένος ενυπόθηκος οφειλέτης είναι άπορος, τότε δύναται να υποβάλει αίτηση για νομική αρωγή, επικαλούμενος τα άρθρα 6Ε και 7 του Ν.165(Ι)/2002. Στην περίπτωση κατά την οποίαν η αίτηση αυτή είναι και τυπικά ορθή, η διακριτική εξουσία του δικαστηρίου θα πρέπει να ασκηθεί υπέρ της έγκρισής της.
Στο σενάριο αυτό, μόνον με νομική αρωγή θα μπορέσει ο άπορος ενυπόθηκος οφειλέτης, ο οποίος επιθυμεί να προσφύγει στην αστική δικαιοσύνη για να προστατεύσει την οικογενειακή στέγη από τον ιδιωτικό πλειστηριασμό, μπορεί να έχει ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση στο δικαστήριο και να τύχει δίκαιης δίκης. Η υπόθεσή του μπορεί να ακουστεί με πληρότητα, ορθά και ικανοποιητικά μόνον με την συνδρομή δικηγόρου εφ’ όσον αυτή, εξ αντικειμένου, αφορά σε πολύπλοκα νομικά ζητήματα (δίκαιο των συμβάσεων, τραπεζικό δίκαιο, ευρωπαϊκοί κανονισμοί, ευρωπαϊκές οδηγίες κ.α.) και σε πραγματικά γεγονότα η διαπίστωση των οποίων απαιτεί την παρουσίαση μαρτυρίας εμπειρογνωμόνων και την εξέταση μαρτύρων (υπολογισμοί καταβληθεισών δόσεων, υπολογισμοί τόκων, υπολογισμοί τραπεζικών εξόδων, συνθήκες σύναψης της ενυπόθηκης δανειακής σύμβασης κ.α.). Περαιτέρω, είναι προφανές πως ο συγκεκριμένος δικαστικός αγώνας έχει ιδιαίτερη σημασία για τον άπορο ενυπόθηκο οφειλέτη εφ’ όσον αφορά και στο θεμελιώδες δικαιώματα του ιδίου και της οικογένειά του για αξιοπρεπή διαβίωση και για κοινωνική ασφάλεια. Προφανές είναι, τέλος, το γεγονός πως ο άπορος ενυπόθηκος οφειλέτης είναι ευάλωτος και βρίσκεται σε μειονεκτική θέση έναντι του ενυπόθηκου δανειστή του, ο οποίος έχει την σχετική τεχνογνωσία και εμπειρία καθώς, επίσης, και την οικονομική δυνατότητα νομικής εκπροσώπησης υψηλού επιπέδου.
4. Ο μάλλον «επιθετικός» χαρακτήρας της ιδιωτικής διαδικασίας εκποίησης ενυπόθηκου ακινήτου επιβάλλει την αντιμετώπιση του θεσμοθετημένου ευεργετήματος της νομικής αρωγής του ενυπόθηκου οφειλέτη με ευρύτητα σκέψης. Δικαιολογημένα ένα σύγχρονο κράτος πρόνοιας παρεμβαίνει και στον χώρο της Οικονομίας και, μέσω του ευεργετήματος της νομικής αρωγής, διανέμει εισοδήματά του για να προσφέρει στους άπορους πολίτες του τα μέσα για να προστατεύσουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά τους.
